CARMINA MACARONICA SELECTA

"Quid contentandum nisi contentamus amigos? / Hoc mihi servitium facias, tu deinde comanda, / nam, giandussa mihi veniat in culmine nasi, / ni pro te posthac Paradisos mille refudem", Baldus, V, 9, 295-298

sábado, 25 de noviembre de 2023

GLOSARIO GENERAL DE LA POESÍA MACARRÓNICA EN ESPAÑA: H

 H



habere, v.: “haber”.

Inf.pte.: hābēre Bald. 34

Voz empleada en su uso impersonal vulgar y no en el latino (cf. hăbēre, “tener”).

hablare, v.: “hablar”.

Pte.ind.: hablat otios. 163 inf.pte.act.: hablāre metr. 95, 119

haca, sust.: “caballo pequeño, que de su naturaleza y casta no tiene la estatura de los demás caballos” (Aut. s.u. ‘haca’).

Nom.sing.: hăca epist. 19

hallare, v.: "hallar".

pto.perf.ind.: hăllāuit Mend. 15

hambre, sust.: “hambre”.

nom.sing.: hambre pach. 131

hambronus, sust.: "El que anda siempre manifestando hambre (cf. Aut. s.u. 'hambrón')".

Nom.pl.: hambrōni Pep. 65

Apunte de declinación heteróclita.

haraganus, sust.: “haragán”.

Abl.pl.: hārāgānis otios. 141

haron, adj.: “tardo, floxo, perezoso, y lo mismo que haragán” (Aut. s.u. ‘haron, na’).

Abl.sing.: hărōne epist. 74

Primitivamente se aplicaba al caballo o bestia que se niega a andar y pronto se hizo sinónimo de haragán. Esencialmente es en castellano palabra de la Edad Media y Siglo XVI, anticuada después del Siglo de Oro (cf. Corom. s.u. ‘haragán’).

harria, sust.: “recua (cf. DRAE 1884 [1ª doc.], s.u. 'harria')”.

nom.sing.: harrĭa pach. 95

hartus, adj.: “harto”.

ac.pl.fem.: hartas pach. 454

haualorium, sust.: “cierto género de cuentas de vidrio de vários colóres, de que se hacen rosarios, colláres, lámparas, y otras cosas (Aut. s.u. ‘abalorio’).

Ac.pl.n.: hăuălōria otios. 155

La 1ª doc. haualloro data de 1400, y la de la forma abalorio de 1605 (Pícara Justina) (cf. Corom. s.u. ‘abalorio’). La variante havalorio no resulta atestiguada en otra parte. Resulta el primer caso de sustantivo vulgar macarronizado en género neutro.

hazaña, sust.: “hazaña”.

Ac.pl.: hăzāñas scrib. 14

hechus, p.p. 'hacer': "hecho".

Ac.sing.fem.: hēcham PM13

hediondus, adj.: “hediondo”.

ac.pl.n.: hĕdĭonda pach. 135

Cf. Pacheco, Sátira, v.46: No hay burdeles hediondos y bubosos

hedor, sust.: “hedor”.

abl.sing: hĕdōre pach. 160

hembra, sust.: “hembra”.

nom.sing.: hembra pach. 528

hermanus, sust.: “hermano”.

Nom.sing.: hermānus Bald. 29

herrerus, sust.: “herrero”.

Nom.sing.: herrērus epist. 98 nom.sing.: hĕrrērus otios. 92

hidalgus, sust.: “la persona noble que viene de casa y solár conocido, y como tal está exento de los pechos y derechos que pagan los villanos" (Aut. s.u. ‘hidalgo’).

Nom.sing.: hĭdalgus epist. 95, 109

hilandera, sust.: “hilandera”.

Gen.pl.: hīlandērārum Marq. 10

hilare, v.: “hilar”.

Inf.pte.act.: hīlāre otios. 374

hiluanare, v.: “hilvanar”.

pte.ind.: hiluānat pach. 408

hincare, v.: “hincar”.

pto.impf.ind.: hincābant pach. 415 pte.ind.: hincat PM147

hobachus, adj.: “Lo mismo que hobachón. Dexado y floxo por falta de exercicio ù trabájo, y que se mueve con dificultad y fatiga (cf. Aut. s.u. 'hobacho, cha')”.

gen.sing.: hōbāchi pach. 416

hocicare, v.: "Levantar ò mover la tierra ù otra cosa en el hocico, de cuya palabra se forma. Dícese regularmente hozar (cf. Aut. s.u. 'hocicar')".

Pte.ind.: hŏcīcat Pep. 106

hoja, sust.: "hoja".

Abl.pl.: hōjis Pep. 117

holgazane, adv.: “holgazanamente”.

Holgāzānĕ otios. 308

Primer ejemplo de adverbio macarrónico derivado de un adjetivo vulgar. Es de notar asimismo la cantidad breve del sufijo al modo folenguiano (cf. Introd. IV. 1. 1).

holgazanus, adj.: “holgazán”.

Nom.sing.: hŏlgăzānus otios. 142

hondissimus, adj.superl.: “hondísimo”.

nom.sing.fem.: hondissima pach. 395

hondus, adj.: "hondo".

Abl.pl.: hondis metr. 7

honestus, adj.: “honesto”.

Nom.sing.fem.: hōnesta otios. 275

honr(r)a, sust.: "honra".

Ac.sing.: honram PM123 honrram PM221 abl.pl. honris PM1335 honrris PM2175

horadare, v.: “horadar”.

Inf.pte.act.: hōrādāre carm. 20

horca, sust.: “horca”.

Ac.pl.: horcas epist. 16 nom..sing.: horca epist. 91

horizonte, sust.: “horizonte”.

Dat.sing.: hŏrĭzonti otios. 30 abl.sing. hŏrĭzonte otios. 329

Voz aparentemente latina (cf. lat. Hŏrīzon).

hornilla, sust.: “hornilla”.

Ac.pl.: hornillăs otios. 477

horologius, sust.: “reloj”.

Nom.sing.: hŏrŏlōgĭus epist. 42

Posible primer macarronismo morfológico documentado (cf. lat. horologium, i ‘reloj’). No se puede afirmar con toda seguridad su carácter voluntario, aunque quizás haya sido motivado por el deseo de evitar hiato ante horam.

hoyus, sust.: "hoyo".

Ac.pl.: hōyos PM144

hueuus, sust.: “huevo”.

ac.pl.: hueuos pach. 513

humanista, sust.: "humanista".

Nom.pl.: hūmānistae metr. 99 ac.pl. hūmānistas metr. 74 gen.pl. hūmānistarum metr. 111

humanisticus, adj.: "humanístico".

Nom.sing.fem.: hūmānistĭca metr. 130

humidus, adj.: "húmedo".

Abl.pl.fem.: hŭmĭdis Merl. 92

Voz aparentemente latina (cf. lat. hūmĭdus).

hundere, v.: "hundir".

Inf.pte.act.: hundĕre Merl. 77



No hay comentarios:

Publicar un comentario