CARMINA MACARONICA SELECTA

"Quid contentandum nisi contentamus amigos? / Hoc mihi servitium facias, tu deinde comanda, / nam, giandussa mihi veniat in culmine nasi, / ni pro te posthac Paradisos mille refudem", Baldus, V, 9, 295-298

sábado, 2 de abril de 2022

GLOSARIO DEL "POEMA MACARRONICUM" DE 1700: LL-P

 

Llamare, v.: "llamar".

Pte.ind.: llāmant PM1275 pto.impf.ind. llāmābat PM1322 p.p.nom.sing.fem. llāmāta PM1321 p.p.ac.sing.fem. llāmātam PM1384

Llegare, v.: "llegar".

Pto.perf.ind.: llēgāuit PM178, 129, 158PM265, 101 p.pte.nom.pl.masc. llēgantes PM1331 p.p.nom.sing.fem. llēgāta PM1293 pto.impf.subj. llēgāret PM1365 p.p.abl.sing.fem. llēgāta PM1403

Llegari, v. dep.: "llegarse".

Pte.ind.: llēgantur PM1150PM2120

Llenare, v.: "llenar".

Pto.perf.ind.: llēnārunt PM1264

Llenus, adj.: "lleno".

Nom.sing.masc.sup.: llēnissimus PM1371 ac.sing.fem. llēnam PM117 nom.pl.masc. llēni PM1196, 197, 238 abl.pl. llēnis PM1227bis

Lleuare, v.: "llevar".

Pto.perf.ind.: llēuāuēre PM1191 pto.impf.ind. llĕuābant PM1199 pte.ind. llĕuant PM1221


Macarron, sust.: "macarrón".

Abl.pl.: mācarrōnibus PM13

Maleta, sust.: "maleta".

Ac.sing.: mălētam PM1136

Manga, sust.: "manga".

Ac.pl.: mangas PM1259

Mantilla, sust.: "mantilla".

Abl.sing.: mantilla PM1322PM2169

Mantus, sust.: "manto".

Ac.pl.: mantos PM1121, 201, 277PM294

Mañana, sust.: "mañana".

Ac.sing.: māñānam PM1184

Maque, sust.: "'especie de barniz' del japonés makie 'barniz de oro y plata' (cf. Corom. s.u. 'maque')".

Gen.sing.: māquis PM1174

Corom. indica que la 1ª doc. de este vocablo es la de Acad. 1884. El registro de PM1 la retrasa, pues, casi dos siglos.

Marques, sust.: "marqués".

Gen.pl.: marquēzōrum PM1355

Apunte de declinación heteróclita.

Martillus, sust.: "martillo".

Ac.pl.: martīllos PM143 gen.pl. martīllōrum PM151

Matare, v.: "matar".

Pte.ind.: mātat PM1218 p.p.ac.pl.masc. mātātos PM1220

Medire, v.: "medir".

Inf.pte.act.: mēdīre PM139

Melena, sust.: "melena".

Ac.pl.: mĕlēnas PM1122PM295

Mensagerus, sust.: "mensajero".

Nom.sing.: mensāgērus PM167

Metere, v.: "meter".

p.p.ac.sing.masc.: mĕtīdum PM1287 p.p.ac.pl.masc. mĕtīdos PM1190 p.p.abl.pl.masc. mĕtīdis PM1184

Mirare, v.: "mirar".

Inf.pte.act.: mīrāre PM1107

Mismus, adj.: "mismo".

Ac.sing.masc.: mismum PM137 abl.pl.masc. mismis PM1368

Mofus, adj.: "mofo (burlón)".

Nom.sing.fem.: mōfa PM1321

Voz no registrada en los léxicos, relacionada con mofa, "burla", y sinónimo de mofador, "burlón".

Mojare, v.: "mojar".

Inf.pte.act.: mŏjāre PM1271PM2149 p.p.ac.pl.masc. mŏjātos PM1279

Mojicon, sust.: "mojicón (puñetazo)".

Ac.pl.: mŏjīcōnes PM2156

Monasillus, sust.: "el niño que sirve en los Monasterios è Iglesias para ayudar a Missa y otros ministerios del Altar [...] Dícese también monágo y monaguillo (cf. Aut. s.u. 'monacillo')".

Nom.pl.: mŏnāsilli PM196PM278

Monacillo es la forma empleada todavía en el Quijote, Quevedo y otros clásicos, que pronto se alteró en monaguillo. Se emplea en la actualidad en Andalucía la forma monecillo (cf. Corom. s.u. 'monje'). Corom. no recoge la forma con 's'.

Monton, sust.: "montón".

Abl.pl.: montōnibus PM113, 342

Moquete, sust.: "moquete (puñada dada en las narices [Corom. s.u. 'moco'])".

Ac.pl.: mŏquētes PM1120, 288PM293, 155

Morada, sust.: "morada".

Ac.sing.: mŏrādam PM1153PM2123

Mormollum, sust.: "mormollo (murmullo)".

Nom.pl.: mormolla PM1111

Variante no registrada en los léxicos. Consigna Corom. mormurar como variante vulgar muy común en todas las épocas, y mormullo también como variante vulgar y muy común (cf. Corom. s.u. 'murmurar'). Encontramos el vocablo en una mascarada sevillana de 1742: "Por cierto es grande inquietud, / la que causais al recinto / de Sevilla con tal bulla, / tal mormollo, y tal ruido [...]" (cf. PIEDAD BOLAÑOS DONOSO - MERCEDES DE LOS REYES PEÑA (edd.) - EMMA FALQUÉ (apénd.), Una mascarada joco-seria en la Sevilla de 1742, Universidad, Sevilla 1992, p. 42).

Mosquete, sust.: "mosquete".

Abl.pl.: mosquētibus PM190

Mostrare, v.: "mostrar".

Pte.subj.: mostrent PM1382

Mosus, sust.: "mozo".

Nom.sing.: mōsus PM1351

Muchachus, sust.: "muchacho".

Gen.pl.: mūchāchōrum PM183, 188

Muchus, adj.: "mucho".

Nom.pl.masc.: mūchi PM188, 89, 90, 122, 213 nom.pl.fem. mūchae PM1127 dat.pl. mūchis PM1125 abl.pl.masc. mūchis PM1109

Muger, sust.: "mujer".

Nom.pl.: mŭgēres PM181, 277PM268 gen.pl. mŭgērum PM1313

Muladar, sust.: "muladar".

Ac.pl.: mŭlādāres PM1104

Muralla, sust.: "muralla".

Ac.pl.: mūrāllas PM1100, 103PM281, 83


Negrus, adj.: "negro".

Dat.pl.: negris PM186

Niñus, sust.: "niño".

Nom.pl.: nīñi PM1112

Nueua, sust.: "nueva (noticia)".

Ac.sing.: nueuam PM168PM255 abl.sing. nueua PM171PM258

Tratamiento prosódico largo del diptongo vulgar.


Oleada, sust.: "oleada".

Ac.pl.: ŏlĕādas PM1188 abl.pl. ŏlĕādis PM1121


Pagare, v.: "pagar".

Inf.fut.act.: pāgātūrum (esse) PM125PM223 inf.pte.act. pāgāre PM140PM238 gerund.abl. pāgando PM1401

Primer empleo de un infinitivo de futuro macarrónico.

Paje, sust.: "paje".

Nom.pl.: pāji PM1288PM2155

Apunte de declinación heteróclita.

Palabra, sust.: "palabra".

Abl.pl.: pălabris PM124

Palangana, sust.: "palangana".

Ac.sing.: pălangānam PM1164

Palanqueta, sust.: "palanqueta".

Ac.pl.: pălanquētas PM144

Pañus, sust.: "paño".

Nom.sing.: pāñus PM1246 nom.pl.: pāñi PM1198 abl.pl. pāñis PM1195

Papel, sust.: "papel".

Ac.pl.: păpēles PM1286PM2153

Pareja, sust.: "pareja".

Ac.pl.: părējas PM1281 abl.pl. părējis PM1379

Integrante de un macarronismo de calco, currere parejas "correr parejas" cf. glosario s.u. 'cañae'.

Passare, v.: "pasar".

p.p.abl.pl.: passādis PM111

Patada, sust.: "patada".

Ac.pl.: pătādas PM1143, 191PM2113

Integra un macarronismo de calco en PM1191, lleuare patadas, "llevar(se) patadas (recibir patadas)".

Pedem (ad), loc.prep.: "a pie"

Loc.prep.: ādque pĕdem PM1213

Penachus, sust.: "penacho".

Ac.pl.: pĕnāchos PM2149

Pensare, v.: "pensar (planear)".

Pte.ind.: pensat PM1363

Macarronismo semántico cf. lat. pensāre "pesar, juzgar, examinar, meditar, compensar, cambiar, comprar".

Pequeñus, adj.: "pequeño".

Ac.sing.fem. pēquēñam PM1225

Perrus, sust.: "perro".

Nom.pl.: perri PM195PM277

Pica, sust.: "pica".

Abl.pl.: pīquis PM190

Picada, sust.: "picada".

Ac.pl.: pĭcādas PM1390

Picare, v.: "picar".

Pto.perf.ind.: pĭcārunt PM1209PM2128 inf.pte.pasv. pĭcāri PM1385

Primer registro de un inf. de pte. pasivo macarrónico.

Pintare, v.: "pintar".

Abl.pl.masc.: pintādis PM154PM248

Pipa, sust.: "pipa".

Ac.sing.: pīpam PM1230

Plata, sust.: "plata".

Nom.sing.: plāta PM1241 gen.sing. plātae PM1164, 175, 197, 240 abl.sing. plāta PM1261

Plaza, sust.: "plaza".

Nom.sing.: plāza PM1187, 193, 195PM2130 ac.sing. plāzam PM1185, 208, 228, 231, 234, 247, 250, 256, 272, 295, 299PM244, 49, 146 gen.sing. plāzae PM1284PM2153 abl.sing. plāza PM1226, 235, 327PM237, 135 ac.pl. plāzas PM1203

Plumage, sust.: "plumaje".

Ac.pl.: plūmāges PM1259

Poder, sust.: "poder".

Ac.sing.: pŏdērem PM131PM230

Poesia, sust.: "poesía".

Ac.sing.: pŏēsīam PM13

Pollera, sust.: "se llamaba el briál o guardapiés que las mugeres se ponían sobre él guardainfante, encima de la qual assentaba la basquiña o saya. Díxose assi por la semejanza que tiene con el cesto en que se crían los pollos (Aut. s.u. 'pollera')".

Ac.pl.: pollēras PM1201

Possare, v.: "posar".

Pto.impf.sub.: possāret PM158PM253

Cf. glosario otios. s.u. 'posare'.

Praebendadus, sust.: "el Dignidad, Canónigo o Racionero de las Iglesias Cathedrales y Colegiales (cf. Aut. s.u. 'prebendado')".

Nom.pl.: praebendādi PM189PM275

Praegonare, v.: "pregonar".

Pte.ind.: praegōnat PM135PM233

Praegonerus, sust.: "pregonero".

Nom.sing.: praegōnērus PM133PM231

Pretal, sust.: "pretal (correa que ciñe el pecho de la cabalgadura)".

Ac.pl.: prĕtāles PM1240

Primerus, adj.: "primero".

Nom.sing.masc.: prīmērus PM160 ac.sing.fem. prīmēram PM1339 nom.pl.masc. prīmēri PM1250

Primor, sust.: "primor".

Abl.sing.: prīmōre PM1246, 364

Pro nunc, loc.prep.: "por ahora".

Loc.prep.: pro nunc PM1348

Procurare, v.: "procurar (hacer esfuerzos o diligencias para conseguir algo)".

Pte.ind.: prŏcūrat PM14 prŏcūrant PM1185 prŏcūro PM1359 p.pte.nom.sing. prōcūrans PM1231

Macarronismo semántico cf. lat. prōcūro "ocuparse de algo, hacer un sacrificio de expiación".

Pulidus, adj.: "pulido".

Ac.sing.fem.: pŭlīdam PM122 abl.sing.fem. pŭlīda PM1196 abl.sing.masc. pŭlīdo PM1204

Punctum (ad), loc.prep.: "al punto (en el acto)".

Loc.prep.: ad punctum PM1161, 219, 299, 346PM291

Punsare, v.: "punzar".

Pte.ind.: punsat PM1217

Puñal, sust.: "puñal".

Abl.pl.: pūñālis PM1217

Apunte de declinación heteróclita.

Puñus, sust.: "puño".

Abl.pl.: pūñis PM1142PM2112

No hay comentarios:

Publicar un comentario